Irak’ta Kürtlerin bağımsızlık referandumu!

Yorum | Erhan Başyurt | @Erhan_Basyurt

 

Mesut Barzani yönetimindeki Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi tek yanlı bir kararla 25 Eylül’de bağımsızlık referandumu yapma kararı verdi.

Referandum tarihi yaklaştıkça komşu ülkeler ve uluslararası baskılar da artıyor.

Irak Kürdistan Bölgesi, 1991’den bu yana Bağdat’ın merkezi yönetimine bağlı değil, ‘özerk federal bölge’ gibi yönetiliyor.

Irak’ın 2007’de yürürlüğe giren yeni Anayasası da bu özgün konumlarını korumalarına el verdi.

Kendi parlamentoları, bayrakları, Peşmerge orduları, yerel hükümetleri var… Kendi dillerinde eğitim yapıyorlar. Petrol gelirlerinden pay alıyorlar ve gümrüklerini de kendileri işletiyorlar…

 

AYRILAN SADECE KÜRTLER DEĞİL

Yarım asırdır Bağdat Yönetimi ile sorunlu, çeyrek asırdır ‘yarı bağımsız’ bir yönetime sahip, Saddam döneminde zülüm gören ve Saddam sonrası dönemde de Şii Araplar’ın otoriter yönetimleri ile uyuşamayan bir bölge Irak Kürdistan’ı…

Hal böyleyken kendi geleceklerine karar verme (self determinasyon) hakları değil mi?

Dünya bu şekilde ayrılan devletler ile dolu…

1990 sonrasında da SSCB, Yugoslavya, Endonezya, Çekoslovakya bu tarz bağımsız devletler doğurdu.

Irak’ta da böyle bir değişimin yaşanması neden mümkün olmasın?

Mesela ilgi çekici şekilde, İspanya’da Katalanya Bölgesi de aynı dönemde bağımsızlık referandumuna gidiyor.

Irak Kürdistan Bölgesi’ne tüm komşu ülkeler, hatta BM Güvenlik Konseyi tepki gösterirken, Katalanya referandumuna sadece Madrid Yönetimi tepki gösteriyor. Neden?

 

KÜRDİSTAN’A TEPKİLERİN 4 NEDENİ

Tepkiler 4 temel nedene dayanıyor.

Birincisi, Kürtlerin de yüzde 74 oranında evet dediği Irak Anayasası tek yanlı bir kararla ‘self determinasyon’ yani ‘bağımsızlık’ referandumu hakkı vermiyor.

Irak Anayasa Mahkemesi zaten referandumu yok sayan bir karar verdi.

İkincisi, Irak petrol zengini bir ülke. Özellikle Kerkük… Kerkük 2014’ten bu yana fiili olarak Barzani yönetiminde. Oysa Kerkük konusunda Anayasa 2007’de referandum yapılmasını öngörüyordu ancak bu gerçekleştirilmedi. Dolayısıyla, ciddi bir belirsizlik söz konusu.

Üçüncüsü, Irak Kürdistanı’nın bağımsızlığının Suriye, İran ve Türkiye’de de komplikasyonları tetiklemesinden endişe ediliyor. Nitekim birçok ‘Büyük Kürdistan Hayali’ haritası, 4 ülke toprağını içine alıyor…

Komşu 3 ülke ve Irak yönetimi, referanduma karşı. Bu şartlarda bağımsız bir Kürdistan’ın ayakta kalması neredeyse imkânsız.

Irak Kürdistanı dört tarafı bu dört ülke ile çevrili. Havadan ve karadan ticari ve askeri kapsamlı bir ambargoya maruz kalmaları halinde, herhangi bir askeri müdahale olmasa bile uzun süre ayakta kalamaz.

Dördüncüsü, ABD başta olmak üzere Batılı ülkeler, referandumun zamanlamasını yanlış buluyor. IŞİD ile mücadeleyi sekteye uğratacağından ve IŞİD nedeniyle yerinden yurdundan olan mültecilerin geri dönmesini engelleyeceğinden haklı olarak endişe ediyorlar.

Barzani Yönetimine tek açık destek veren ülke İsrail… Büyük Kürdistan, bölge ülkelerinin parçalanarak zayıflatılması ve ‘dost ülke’ oluşturma projesi 1960’lara dayanıyor…

NORMAL ŞARTLARDA TÜRKİYE’YE FAYDA SAĞLAR

Sonuç olarak, Irak Kürtleri’nin kendi kaderini tayin hakkı aslında var. Dünya çok daha küçük sorunlu bölgelerin ayrılmasını destekledi. Kaldı ki bu sorun, Irak’la sınırlı kalmak kaydıyla Irak’ın iç işidir.

Kaldı ki, normal şartlar altında bağımsız bir Irak Kürdistanı, Türkiye için avantaja dönüşebilir. Terörü bitirmek, Şii yayını bölmek, istikrarsız bölgelerle arasına tampon bölge oluşturmak ve ekonomik olarak bağımlı bir devletle komşu olmak gibi avantajlar da sağlayabilir.

Ancak gelinen noktada, Kürdistan referandumu gerçekleşse ve yüzde 99 ‘bağımsızlık’ kararı da çıksa, şu an için uygulanması neredeyse imkânsız gibi…

Her şeye rağmen tek yanlı kararla referanduma gidilmesi ve bağımsızlık kararının uygulanması durumunda, en büyük zararı Kürdistan Bölgesi’nin göreceği ciddi çatışmaların tetiklenmesi ihtimali yüksek görünüyor.

Türkiye'de bu haberi engelsiz paylaşmak için aşağıdaki linki kopyalayınız👇

YORUM YAZIN

Lütfen yorumunuzu yazın
Lütfen isminizi girin