Basın özgürlüğünü hatırlayan AYM: Gazeteciye hapis cezası verilmesi basın ve ifade özgürlüğünün ihlalidir

Yaptığı haberden dolayı hapis cezası alan borsagundem.com internet sitesinin genel yayın yönetmeni Orhan Pala ile ilgili Anayasa Mahkemesi basın özgürlüğü ve ifade özgürlüğünü hatırlatan bir karar verdi. Belgesiyle yaptığı haberden 2 ay 27 gün ceza alan Pala’yla ilgili Anaya Mahkemesi, 15 Şubat 2017 tarihli kararında, “Karar basın suçundan dolayı hapis cezası verilmesinin gazetecinin ifade ve basın özgürlüğüyle bağdaşmayacağı açıktır. Gazeteciler bir beyanın doğruluğunu kanıtlamakla yükümlü savcı gibi hareket etmelerini beklenemez. Basın suçunda dolayı hapis cezası verilmesi ifade ve basın özgürlüğüyle bağdaşmıyor. Sonuç olarak Anayasa’nın 26. ve 28. maddelerinde güvence altına alınan ifade ve basın özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verilmiştir.” açıklamasını yaptı.

Anayasa Mahkemesi: 5 yıllık denetimli serbestlik düşünce ve basın faaliyetlerini baskılıyor

Kararda Anayasa Mahkemesi şunlara da dikkat çekti:

“Bir yayın sonucu maddi ve manevi zarara uğrayan kişiler gazeteci hakkınd tazimat davası açabilir. Öte yandan yerel mahkeme hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmiş ve başvurucu beş yıl denetimli serbestlik tedbiri altına alınmıştır. Bir haber sitesinin genel yayın yönetmeni olan başvurucunun bu süre içinde cezasının infaz edilmesi riski her zaman vardır. Yaptırıma maruz kalma endişesinin kişiler üzerinde kesintiye uğratıcı bir etkisi vardır ve sonunda kişi denetim süresini yeni bir mahkûmiyet almadan geçirse bile bu etki kişinin düşünce açıklama veya basın faaliyetlerini baskılamasına neden olabilecektir.Sonuç olarak Anayasa’nın 26. ve 28. maddelerinde güvence altına alınan ifade ve basın özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verilmiştir.”

Olay nasıl olmuştu?

5 Kasım 2012 tarihinde borsagundem.com internet sitesinin genel yayın yönetmeni Orhan Pala, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında (İMKB) hisseleri işlem gören bazı şirket hissedarları, yönetim kurulu üyeleri ve aynı zamanda bir aracı kurumun sahipleri olan iki kişi hakkında bir haber yer aldı. Söz konusu haberde bu kişilerin geçmişte manipülasyon suçundan mahkûm olduğu ancak zaman aşımı nedeniyle mahkûmiyet kararının kesinleşmediği, bu kez de İstanbul Asliye Ceza Mahkemesinde Sermaye Piyasası Kanunu’na muhalefet, dolandırıcılık, silahlı terör örgütüne silah sağlama, silahlı terör örgütüne üye olma, suç işlemek amacıyla örgüte üye olma ve suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçlarından yargılandıkları dile getirildi.

Haberde suçlananlar ise site hakkında dava açtı. Orhan Pala, hakkında açılan ceza davasındaki savunmasında haberde yer alan bilgilerin doğru olduğunu belirtti. Bu kişilerin geçmişte yargılandıkları davanın iddianamesini ibraz etti. . Başvurucu ayrıca, müştekilerin haber tarihinde yargılandıkları davaya ilişkin bilgilerin yer aldığı ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi’nden (UYAP) alındığını iddia ettiği bir evrakı Mahkemeye verdi.

Yapılan yargılama sonucunda başvurucunun hakaret suçundan iki kez 2 ay 27 gün hapis cezası ile cezalandırılmasına ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verildi. Sulh Ceza Mahkemesinin kararına karşı yapılan itiraz, Asliye Ceza Mahkemesinin 24/1/2014 tarihli kararı ile reddedildi.

Bunun üzerine Anayasa Mahkemesi’ne başvuran Pala ile ilgili karar verildi. Anayasa Mahkemesinin kararı şöyle:

“Başvurucu, haberde yer alan ve müştekilere isnat edilen suçları UYAP evrakına dayandırmış ve iyi niyetini göstermek için de belgeyi dosyaya ibraz etmiştir. İlk Derece Mahkemesi, söz konusu belgenin gerçek olup olmadığını tespit etmek için herhangi bir işlem yapmamıştır. Dahası başvurucu, mantıklı olgusal bir dayanağı ibraz etmesine karşın İlk Derece Mahkemesi eldeki bu delili değerlendirmeyi de reddetmiştir. Bakanlık, eldeki belgenin gerçekten bir UYAP ekran görüntüsünün kopyası olduğunu ve UYAP verilerinin daha sonra güncellendiğini belirtmiştir. Başvurucu iddialarını resmî bir kayda dayandırmasına rağmen yeterince olgusal temeli olduğu anlaşılan haberdeki suçların kötü niyetle veya gerçekliğin değiştirilmesi suretiyle yanlış verildiği de kabul edilmemiştir.

“Gazetecilerden beyanın doğrulu için savcı gibi hareket etmeleri beklenemez”

“Gazetecilerden bir beyanın doğruluğunu kanıtlamakla yükümlü savcı gibi hareket etmelerini beklemek aşırı yüksek bir ispat külfeti getirir ve böyle bir mükellefiyet sanık veya davalı olarak yargılandıkları davalarda hakkaniyete uygun düşmeyen sonuçlara ulaşılmasına neden olabilir. Bu sebeple somut davada başvurucunun bir gazeteci olarak yeterince sorumlu bir şekilde davrandığını kabul etmek gerekir.”

“Basın suçunda dolayı hapis cezası verilmesi ifade ve basın özgürlüğüyle bağdaşmıyor”

“Dahası bir basın suçundan dolayı hapis cezası verilmesinin gazetecinin ifade ve basın özgürlüğüyle bağdaşmayacağı açıktır. Böyle bir ceza ancak istisnai hâllerde kabul edilebilir. Bir yayın sonucu maddi ya da manevi zarara uğramış bir kimsenin, hakkında yanlış bilgiler yayımlayan gazeteci aleyhine en azından özel hukuk kapsamında bir tazminat davası açabileceği kabul edilse bile somut başvurudaki gibi klasik hakaret davalarında oldukça ağır olan hapis cezasının ifade ve basın hürriyetinin kullanılması üzerinde kaçınılmaz olarak caydırıcı bir etki yarattığı kabul edilmelidir.”

“5 yıllık denetimli serbestlik basın faaliyetlerini engeller”

“Öte yandan İlk Derece Mahkemesince hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmiş ve başvurucu beş yıl denetimli serbestlik tedbiri altına alınmıştır. Bir haber sitesinin genel yayın yönetmeni olan başvurucunun bu süre içinde cezasının infaz edilmesi riski her zaman vardır. Yaptırıma maruz kalma endişesinin kişiler üzerinde kesintiye uğratıcı bir etkisi vardır ve sonunda kişi denetim süresini yeni bir mahkûmiyet almadan geçirse bile bu etki kişinin düşünce açıklama veya basın faaliyetlerini baskılamasına neden olabilecektir.

Sonuç olarak Anayasa’nın 26. ve 28. maddelerinde güvence altına alınan ifade ve basın özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verilmiştir.”

Türkiye'de bu haberi engelsiz paylaşmak için aşağıdaki linki kopyalayınız👇

YORUM YAZIN

Lütfen yorumunuzu yazın
Lütfen isminizi girin