“Futbol toplumun aynasıdır” diyor tam 79 kez İngiltere milli formasını giyen efsane isim John Barnes ve şöyle devam ediyor: “Siyahî biri markete girdiğinde herkesin gözü üzerinde oluyor, acaba bir şey mi çalacak diye. Herkes konuştuğunda ‘ırkçılık kötü’ diyor ama gerçekte ırkçılık var. Futbol dünyasında ise ‘gizli ırkçılık’ var. Bunu ispat etmek daha zor ve gizli ırkçılık, açık olandan daha tehlikelidir.”
John Barnes gibi bir efsaneye bu sert cümleleri kurduran, ‘siyahîlere’ teknik adamlık kapısının ‘görünmeyen bir el’ tarafından kapatılması. İstatistikler de Barnes’ı haklı çıkarıyor. Yeşil sahalarda boy gösteren hemen her takımda siyahî bir oyuncu görmek mümkünken, saha kenarında siyahî teknik adam görmek neredeyse imkânsız.
TELEFONLARI ÇALMAYINCA ANLADI
John Barnes, 18 yıllık profesyonel kariyerinin 10 yılını İngiltere’nin lokomotif kulüplerinden Liverpool’da geçirdi. İngiltere’de yılın futbolcusu seçilen ‘ilk siyahî’ isim olan Barnes, kariyerine noktayı koyduktan sonra Celtic’ten gelen teknik adamlık teklifine düşünmeden ‘evet’ dedi. İskoçya’nın bir numaralı kulübü kötü günler geçiriyordu. Barnes, kulübün son 7 yılında 8. teknik adam oluyordu. Bu zorlu göreve evet demesini sağlayan, Liverpool’dan teknik patronu olan Celtic Kulübü Şefi Kenny Dalglish’ti. Barnes’ın teknik adamlık kariyeri 8 ay içinde son bulurken, daha önümde uzun yıllar var düşüncesiyle gelecek yeni teklifleri beklemeye başladı. Ancak ne arayan ne soran vardı. Kariyeri ve futbol bilgisine güvenen Barnes’a beklediği teklifler gelmeyince özel bir kanaldan gelen futbol yorumculuğuna ‘evet’ demek zorunda kalıyordu.
Barnes, bu durumu “Herkes benim yorumculuğu teknik adamlığa tercih ettiğimi sanıyor; ama gerçek, işsiz kalınca bu teklifi kabul etmemdir” diyerek açıklıyordu. Celtic’ten ayrıldıktan sonra 8 yıl herhangi bir takımdan teklif almayan Barnes, 2008-09’da ‘doğduğu ülke’ olan Jamaika Milli Takımı’nı çalıştırdı. 2009’da Ligue One (İngiltere 3. Ligi) takımlarından Tranmere Rovers’ın başına geçen Barnes’ın bu macerası sadece 14 maç sürdü. Aradan 8 yıl geçti, Barnes gizli bir elin teknik adamlığını engellediğini düşünüyor. Barnes’ın 2004’ten itibaren dile getirmeye başladığı ‘siyahlara teknik adamlık yolu kapalı’ isyanı haklı çıkmaya devam ediyor.
PAUL INCE UMUDU DA BOŞA ÇIKTI
Futbolun beşiği İngiltere’de siyahî teknik adam olarak Premier Lig takımlarını bugüne kadar sadece 3 isim çalıştırdı. Bunların ikisi ‘dışarıdan gelen’ Ruud Gullit ve Jean Tigana. Premier Lig’de ‘yerli siyahî’ olarak teknik adamlık yapan ilk ve tek isim ise Paul İnce oldu. Gullit, Chelsea ve Newcastle United’ı çalıştırdıktan sonra 5 yıl ‘boşta’ kaldı. Sonra 2004-05’te Feyenord, 2007-08’de Los Angeles Galaxy ve 2011’de Tarek Grozni’yi çalıştırdıktan sonra bir daha kapısını çalan olmadı.
Beşiktaş’tan hatırladığımız Fransız futbolunun efsane ismi Jean Tigana, 1993’te Lyon’da başladığı teknik adamlık kariyerine 1995-1999 arasında Bordeaux, 2000-2003 arasında ise Premier Lig takımı Fulham’da devam etti. Ada’nın gördüğü ikinci ‘siyahî’ teknik adam olan Tigana, Beşiktaş’ı bıraktığı 2007’den sonra 3 yıl boşta kaldı. 2010-11’de Bordeaux’yu çalıştıran Tigana, 2012’de kısa süreli Çin (Şanghay) macerasından sonra işsizliğini sürdürüyor. Premier Lig’in ‘ilk ve tek yerli siyahî’ ismi Paul İnce’in 2008’te Blackburn Rowers’ı çalıştırmaya başlamasıyla ‘kenar yönetimi siyahlara açılıyor’ diyenler, 177 gün sonra gelen ‘kovulma’ ile hayal kırıklığına devam ediyordu.
‘İNGİLİZ FUTBOLUNDA AÇIK IRKÇILIK VAR’
Gullit, Tigana ve İnce’in artık birer tarih olduğu İngiltere’de “Siyahlar neden teknik adam olamıyor?” sorusu Ada’da top koşturan ilk profesyonel ‘siyahî’ olan Arthur Wharton’un heykelinin dikilmesi sırasında tekrar gündeme geldi. Heykelin açılışında konuşan West Bromwichs’in efsane isimlerinden bir başka siyasi isim Brendon Batson, “İspat etmesi zor ama siyahlara teknik adamlık kapısının kapalı olduğunu görüyoruz. Rengin siyahsa iş görüşmesine bile çağrılmıyorsun” diyordu.
İngiltere, Batson’un sözlerinin şokunu atlatmadan, FIFA Başkan Yardımcısı Jeffrey Webb’in “İngiliz futbolunda açık ırkçılık var” açıklamasıyla sarsıldı. Webb, açıklamasına örnek olarak, Chelsea 2012’de Şampiyonlar Ligi kupasını kaldırırken teknik patron Roberto Di Matteo’nun yardımcısı olan Eddie Newton’a sadece sıradan küçük kulüplerin teklif götürmesini gösteriyordu.
SAHA KENARINDA HEP BEYAZLAR VAR
Bir başka çarpıcı örnek, Arsenal’in altyapı takımına 1996-2003 arasında 7 kupa kazandıran Paul Davis. Ashley Cole, David Bentley ve Fabrice Muamba gibi isimleri keşfedip futbol dünyasına kazandıran Davis, Arsenal’de U13 takımı antrenörlüğünden öteye geçemedi. 2003’te Arsenal’den ayrılan Davis, 3 yıl sonra UEFA Pro Lisans diplomasını aldı. Garip ama gerçek, hiçbir takımdan teklif alamayan Davis, şu an UEFA’da Pro Lisans hocalığı yapıp diploma dağıtıyor. Davis, iş bulamadı ama yetiştirip diploma verdiği isimler belki de ileride ünlü birer teknik adam olacak.
Premier Lig’de top koşturan oyuncuların yüzde 30’u siyahi kökenli olmasına rağmen saha kenarında hep ‘beyazlar’ var. İngiltere’de profesyonel 92 takımdan sadece birini ‘siyahî’ bir teknik adam çalıştırıyor. Bu isim League Two (4. Lig) takımlarından Carlisle’yi çalıştıran Keith Curle. Sadece kenar yönetimi değil siyahlara kapalı olan. İngiltere’deki 92 profesyonel takımdaki 552 yöneticiden sadece 16’sı ‘siyahî’.
Peki diğer ülkelerde durum nedir? Yarın devam edelim…
