Afrikalılar koşuyor, Avrupalılar yönetiyor [Haber-İnceleme: Efe Yiğit]

Nijeryalı Stephen Keshi, 2004’te çalıştırmaya başladığı Togo’yu tarihinde ilk kez 2006 Dünya Kupası’na taşıdığında adeta kahraman ilan edilmişti. Şubat 2006’da Mısır’ın ev sahibi olduğu Afrika Uluslar Kupası’nda Togo, gruptaki 3 maçını da kaybedince birkaç ay önce kahraman ilan edilen Keshi, Dünya Kupası’nın başlamasına 4 ay kala kovulmuş, koltuk Alman Otto Pfister’e teslim edilmişti.

Stephen Keshi, ülkesi Nijerya’yı 2013’te Afrika Uluslar Kupası şampiyonluğuna taşırken, başarısını devam ettirip Brezilya 2014’te ikinci tura çıkmalarına rağmen kovulmaktan yine kurtulamamıştı. Benzer durum Nijerya’yı 2010 Dünya Kupası’na taşıyan Shaibu Amodu’nun da başına gelmiş, kupanın başlamasına kısa süre kala takım İsveçli Lars Lagerback’e emanet edilmişti.

Afrikalılar, ne kadar başarılı olursa olsun ‘öz yurdunda garip’ muamelesi görüyor. Milli takımlar ‘beyaz adamlara’ teslim ediliyor. Geçtiğimiz yıl hayatını kaybeden Stephen Keshi, bu durumu “Afrika futbolunun yavaş yavaş ölmesi” olarak tanımlamıştı.

Afrika’dan teknik adam çıkmaz mı?

Gabon’un ev sahipliği yaptığı 31. Afrika Uluslar Kupası’na (AFCON) katılan 16 ülkenin kenar yönetimine baktığımızda bu beyaz adam hâkimiyetini görüyoruz. Kupaya katılan 12 ülkeyi yabancı, 4 ülkeyi ise yerli teknik adamlar çalıştırıyor. Yerli teknik adamların yönettiği 4 takımdan 3’ü, Guine-Bissau, Zimbabwe ve Demokratik Kongo kupanın en zayıf ekipleri arasında. Yerli teknik adama emanet edilen Senegal ise kupanın favorilerinden biri. Ama bu Senegal için bir gelenek; ülkede eskiden beri yerli teknik adamlar tercih ediliyor.

AFCON’daki bu beyaz adam hâkimiyeti, akıllara “Afrika’dan teknik adam çıkmaz mı?” sorusunu getiriyor. Tanzanya Milli Takımı’nı 3 yıl çalıştıran Danimarkalı Kim Poulsen, Afrikalıların yabancı teknik adamları tercih etmesinin kabile sistemine dayalı politik sebepleri olduğunu söylüyor. Poulsen’e göre, politik baskıdan bunalan futbol federasyonları çareyi yabancı teknik adamda buluyor.

Kamerun’un eski kalecisi Joseph Antonine Bell, bu sorunun yıllardır gündemde olduğuna dikkat çekerek, “Afrikalılar kötü bir sonuçta hemen kovulurken, daha çok ücretin ödendiği Avrupalılara daha fazla tahammül gösteriliyor. Gelen teknik adamlar da Avrupa’da iş bulamayanlardan oluşuyor” diyor. Güney Afrikalı ünlü yorumcu Emeka Enyadike, teknik adamların karşılaştığı ilk sorunun “Avrupa’da takım çalıştırdın mı?” olduğunu söylüyor.

Başarı aslında yerlilerde!

Son 13 Afrika Uluslar Kupası’na baktığımızda tam 8 kez kupayı yerli teknik adamlar kazanmış. 2013’te Nijerya kupaya uzanırken teknik direktör kendi evladı Stephen Keshi’ydi. Mısır, 2006-08-10’da kupanın sahibi olurken teknik direktör Hassan Shehata’ydı, 1998’deki şampiyonlukta ise Mahmud El-Gohary saha kenarında görev yaptı. 1996’da Güney Afrika ‘evladı’ Clive Barker ile, 1992’de Fildişi Sahilleri Yeo Martials ile, 1990’da Cezayir ise Abdulhamid Kermali ile Afrika Uluslar Kupası’nı kazanmayı bildi.

Buna rağmen Afrikalı teknik adamların çoğunlukta olduğu son kupa ise 2002’deydi. Şu sıralar oynanan AFCON’daki 12 yabancı teknik adamdan 4’ü Fransız, 2’si Belçikalı, diğerleri ise İspanyol, Portekizli, Polonyalı, İsrailli, Arjantinli ve Sırp. Kupanın en ünlü teknik direktörleri, Real Madrid’i bir süre çalıştıran Jose Antonio Camacho (Gabon) ve kariyerinde İnter teknik patronluğu olan Hector Cuper (Mısır). Kamerun’u çalıştıran Hugo Broos ve Cezayir’i çalıştıran Georges Leekens’in Belçikalı olmak dışındaki ortak noktaları ise birer dönem Trabzonspor’un başına geçmeleri.

Şimdilerde birçok Afrikalı futbol yorumcusu, Avrupa’da yıldızlaşan Didier Drogba, Samuel Eto’o, Michael Essien, Yaya Toure, Kolo Toure, Mahamadou Diarra ve Seydou Keita gibi isimlerin Afrika’ya dönüp teknik adamları yapmalarıyla kara kıtada yerliliğin değer kazanacağını düşünüyor.

31.AFCON’da görev yapan teknik adamlar

Ülke         Teknik adam                             Uyruğu

Gabon                 Jose Antonio Camacho     İspanya

Burkina Faso     Paulo Duarte                       Portekiz

Kamerun            Hugo Broos                         Belçika

Guinea-Bissau   Baciro Cande                      Guinea-Bissau

Cezayir                Georges Leekens                Belçika

Tunus                   Henryk Kasperczak          Polonya

Senegal                 Aliou Cisse                         Senegal

Zimbabwe            Callisto Pasuwa                 Zimbabwe

Fildişi                    Michel Dussuyer               Fransa

1.Kongo                 Florent Ibenge                   D. Kongo

Fas                          Herve Renard                    Fransa

Togo                        Claude Le Roy                  Fransa

Gana                       Avram Grant                    İsrail

Mali                        Alain Giresse                    Fransa

Mısır                      Hector Cuper                    Arjantin

Uganda                  Milutin Sredojevic          Sırbistan