Amerika’nın şakası yok!
HABER-YORUM | SEMİH ARDIÇ
Ekonominin bir sene içinde ikinci defa dibe batıp batmayacağını Türkiye’nin Rus hava savunma sistemi S-400’ü teslim alıp almaması belirleyecek.
Çok bilinmeyenli denklemde Amerika hesaba katılmadığı için “çözüm” diye takdim edilenlerin hiçbiri geçerli değil.
BAYRAMDA NE OLDU?
2018 senesini küçülerek kapatan Türkiye’de millî gelir 2019’un ilk üç ayında yüzde 2,6 azalmıştı.
Kriz devam ederken, bayramda Türkiye tatilde iken yurt dışı piyasalarda dolar bir ara 5,67 TL’ye kadar geriledi.
Ekonomide böyle bir düşüşü makul kılacak herhangi bir veri açıklanmadığına göre dolar niye bu kadar geriledi?
Sebep malum: Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) hükûmeti yine algı ile hakikati değiştirmeye yeltendi.
Dokuz günlük bayram tatili başlamadan evvel 31 Mayıs Cuma günü Saray dört bir koldan, “Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump teknik heyet teklifimiz kabul etti.” yalanını tedavüle sürdü.
KAŞ YAPAYIM DERKEN…
Bunun üzerine yabancılar TL’de bayram olacağı vehmi ile birbirini tahrik etti.
Yabancı yatırımcının o iddiayı Borsa İstanbul’da ya da bankalardaki muhatapları ile görüşmesine fırsat kalmadan tatil başladı.
Esasında Saray yabancılara arayıp da bulamadıkları bir fırsatı kendi eliyle sundu. Bayram dönüşü için TL’den çıkmak ve daha ucuza döviz satın almak için sığ bir piyasada yapılan satışlarla kur bir anda 30 kuruş düştü.
Sair vakitlerde 1 milyar dolar tutarında satışın 2 kuruş indiremeyeceği kur birkaç 100 milyon dolar satışla 5,70 TL’ye iniverdi.
7 Haziran Cuma günü piyasalar açıldığında dolar yönünü tekrar yukarı çevirdi. Dolar cuma akşam saatlerinde 5,84 TL civarında seyrediyordu.
Herkes yerini aldı, çarpışma öncesi emniyet kemerini bağladı.
TL’DE KALICI TOPARLANMA KAF DAĞI’NIN ARDINDA
Dolar yeniden yükselecek. Türk Lirası’nın kısa vadede kendine gelebilmesi Kaf Dağı’nın ardında Zümrüd ü Anka kuşunu görebilmek kadar uzak bir ihtimal.
Saray’ın “anlaştık” yalanının mumu sönmeye başladı. Okyanus ötesinden Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’a mektup gönderildiğini yine Amerika’dan öğrendik.
“Çok gizli” mektup, Amerikan Savunma Bakanı Vekili Patrick Shanahan tarafından mevkidaşı Hulusi Akar’a 6 Haziran’da iletilmiş.
Muteber diplomasi dergisi Foreign Policy (FP) o mektupta nelerin yazdığını tek tek şerh etti.
Türkiye ile ABD arasında her an ipleri kopma noktasına götürebilecek bir krizde gönderilen mektubun FP’ye sızdırılması manidar.
MEKTUBUN SIZDIRILMASI ANKARA’YA MESAJ
Pentagon, Saray’ın yalanlarından bıkmış olmalı ki muhtemel çarpıtmaların önüne geçmek maksadıyla mektubun muhtevasını sızdırdı.
Akar’ın aldığı mektup en az ABD Başkanı Lyndon B. Johnson tarafından 5 Haziran 1964’te dönemin başbakanı İsmet İnönü’ye gönderilen mektup kadar ağır.
2’nci mektubun tek farkı ilkinin 55’inci yıl dönümünden 1 gün sonra gelmiş olmasıdır. 6 Haziran 2019’da alınan mektupta Saray’ın iddia ettiği gibi teknik heyet vs’den bahsedilmiyor.
S-400’den vazgeçilmemesi halinde Türkiye’nin Amerikan yapımı F-35 taarruz uçağı proje ortaklığına son verileceği vurgulanıyor.
F-35 taarruz uçağı hakkında 12 Haziran’da yapılacak bir toplantıya Türkiye’nin katılımının engelleneceği de kaydediliyor.
MEKTUPTA HANGİ MÜEYYİDELER VAR?
*Türkiye’nin F-35 programına katılımı 31 Temmuz 2019 tarihinde askıya alınacak.
*Şu an Arizona’daki Luke Hava Üssü ile Florida’daki Eglin Hava Üssü’nde F-35 uçaklarının kullanımı konusunda eğitim gören 42 Türk öğrencinin bu tarihe kadar ABD’yi terk etmesi istenecek.
*F-35 Ortak Program Ofisi’ne ait olan bu üslere Türk Hava Kuvvetleri personelinin girişi yasaklanacak.
*Haziran ayında ABD’ye gitmesi planlanan 20 pilot ile temmuz-kasım arasında gidecek 14 pilotun eğitim süreci askıya alınacak.
*Türkiye’de F-35’ler için parça üreten firmalara yeni iş verilmeyecek; mevcut işler “alternatif kaynaklara” aktarılacak.
MÜEYYİDELER DAHA ÖNCE DE İLETİLMİŞ
Foreign Policy dergisi, ABD Savunma Bakan Vekili Shanahan’ın mevkidaşı Akar ile yaptığı telefon konuşmasında aynı müeyyidelerden bahsettiğini de vurguluyor.
Füze krizinde sadece Trump’ın söz sahibi olduğunu zanneden AKP lideri Recep Tayyip Erdoğan, Kongre’nin müeyyide bahsinde şaka yapmadığını anlamamakta ısrar ediyor.
Rusya’dan askerî sistemler satın alanlar için çıkarılan CAATSA Kanunu’nda yer alan müeyyideler Türkiye için telaffuz ediliyor.
Böyle bir adım atıldığında askerî ve malî açıdan nasıl bir darboğaza girileceğini merak edenler doğu komşumuz İran’a bakabilir.
Petrol ve doğalgaz zengini İran’da benzin ve motorin karne ile satılıyor, enflasyon yüzde 200’leri geçti.
ABD’nin hasımları ile mücadele için çıkardığı CAATSA krizle boğuşan ve enerjide tamamen dışa bağımlı hale gelmiş Türkiye için felaket olur.
GEÇEN AY SON İKAZ GELMİŞTİ
ABD geçen ay Türkiye’ye F-35 parçalarının sevkıyatını durdurmuş ve Türkiye’ye Haziran başına kadar mühlet tanımıştı.
Verilen süre dolunca da S-400 sisteminin teslim alınması halinde ne gibi müeyyidelerle karşılaşılacağı Shanahan mektubu ile hülâsa edildi.
Makaleyi kaleme aldığım esnada ajanslar flaş bir haber daha geçti.
Rusya’da S-400 sistemini imal eden kamu şirketi ROSTEC’in başkanı Çemezov’un, “S-400 sisteminin Türkiye’ye teslimini iki ay içinde başlıyoruz.” beyanatı gösteriyor ki bu saatten sonra Erdoğan vazgeçse Rusya vazgeçmeyecek.
YA S-400 YA F-35, SEÇ BİRİNİ!
Akar’a gelen Shanahan Mektubu’nu duymazdan gelen Saray daha evvel olduğu gibi yine Rusya’nın arkasına saklandı.
Amerikalıları çileden çıkaran bir iki yüzlülükle masadan kazançlı çıkılacağını zannedenler yanılıyor.
Piyasalara pompalanan haberlerin doğruluk derecesi er ya da geç ortaya çıkar. Erdoğan, 31 Mart’ta kaybettiği İstanbul’u geri almak için her yolu mübah sayıyor.
Doların seçmen davranışında ne kadar tesirli olduğunu 31 Mart’ta iliklerine kadar hissetti.
ERDOĞAN’IN OYALAMA TAKTİKLERİ
Erdoğan, 23 Haziran’a kadar okyanus ötesinden herhangi bir hamle gelmesini istemiyor ve doları 6 liranın altında tutmaya çalışıyor.
Bunun içindir ki kendisine zaman kazandıracak taktikleri sonuna kadar kullanacak. “Teknik heyet” teklifi oyalama taktiklerinden biriydi, Amerikalı muhataplar hiç oralı olmadı.
Gelin görün ki Saray’daki hesap okyanus ötesine uymuyor.
6 Haziran’da Ankara’ya gelen mektubun mesajı gayet berrak: S-400’de uzatma dakikaları bitmek üzere ve lütfen nihaî kararınızı bize bildirin!
